Çift İlişkilerinde Yitirilen Güven Bağının Yeniden Yapılandırılması

BİLİNÇDIŞI EVLİLİKTEN, BİLİNÇLİ EVLİLİĞE DOĞRU...

Nurşen ŞİRİN (Çocuk Gelişim Uzmanı/ Aile Danışmanı)

"İnsanın ilk ve en temel içgüdüsü ne seks nede saldırganlıktır. Temas ve rahatlatıcı ilişki arayışıdır " (Johnson,2015).

ÖZET

Güvenli bağlanma yetisi olan bireylerin kendilik algılarında sevilen ve yeterli olduklarına inandıkları, diğerlerine terk edilme korkusu olmadan bağlanıp yakın ilişkiler kurabildikleri ve olumsuz duygulanıma karşı toleranslarının geliştiği belirtilmiştir.

Evlilik bağı ile eşlerin bağlanma sitiline göre duygular aktive olmaktadır. Bu sistemik çözülme sayesinde ilişkisel problemler gün yüzüne çıkarak çiftlerin destek alma ihtiyacını doğurmaktadır. Bu motivasyonel yönelimden yararlanılarak sistematik bir yaklaşımla bağlanma örüntülerini güvenli hale dönüştürülebilmektedir. Bağlanma araştırmacıları buna "kazanılmış güvenli bağlanma" adını vermektedirler.

Çift ilişkileri yolu ile yitirilen güvenlik dolu ve besleyici bağın yeniden onarılması ve besleyiciliğine devam edebilmesi evlilik mutluluğunun ana kazanımlarından birini oluşturmaktadır. Danışmanlık ilişkisinde çiftler, karşılıklı temas kurma, birbirlerini kabul etme, cevap verme ve duyumsamaya devam etmeleri için motive edilmektedir. Bu amaçla birbirlerini tanımaları kabul etmeleri ve uyumlanabilmeleri için çeşitli kuram, yöntem ve tekniklerden integratif ve proaktif olarak faydalanılmaktadır. Bu atölye çalışmasında çift ilişkileri yoluyla güven bağının nasıl yapılandırıldığı ve onarıldığı aşamalı ve uygulamalı olarak gösterilecektir.

ANAHTAR KELİMELER: GÜVENLİ BAĞLANMA, ÇİFT İLİŞKİLERİNDE YİTİRİLEN GÜVEN BAĞI, ÇİFT İLİŞKİLERİNİN YAPILANDIRILMASI

ABSTRACT

It is stated that individuals with secure attachment ability believe that they are loved and sufficient in their self-perception, they can connect to others without systemic dissolution, relational problems emerge, leading to the need for couples to receive support. By using this motivational orientation, attachment patterns can be transformed into a secure systematic approach. Attachment researchers call it "acquired secure attachment".
One of the main gains of marital happiness is the restoration of the security-filled and nutritious vineyard lost through couple relationships and the ability to continue to feed. In a counseling relationship, couples are motivated to continue mutual contact, accept each other, respond and feel. For this purpose, various theories, methods and techniques are used integratively and proactively in order to recognize and accept each other. In this workshop, we will show how to build and repair the bond of trust through couple relationships.fear of being abandoned, establish close relationships and develop tolerance to negative affect.
Emotions are activated according to the bonding style of the spouses. With this

Giriş

Her benliğin (kendilik) var olmak, varlığını geliştirmek ve bütünleştirmeye dair gelişimsel bir itkisi bulunmaktadır (Volkan,2015). Bu itki gelişimsel bir görev alarak varoluşsal bir güdülenme sistemini aktive etmektedir. Bu varoluşsal amacın devamlılığı için benliğin güvenlik, önemlilik ve değerlilik, yeterlilik hisleri ile oluşturduğu bir güvenlik sistemi bulunmaktadır. Bu yapıya bağlanma kuramcıları "kendilik hissi" demektedirler. Kendilik hissi; kendini duyumsama, savunma ve geliştirme konusunda hassas duyarlılıklara sahiptir (Bowlby,2013).

Kendilik hissi, kendiliğe bağlanmaya ve kimliğe dair aşağıdaki soruları sorarak kendini olumlamaktadır.

Güvende miyim?

Seviliyor muyum?

Değerli miyim?

İyi miyim? vb.

Bu sorulara verdiği cevaplar yeterlilik, değerlilik ve güven ve sevilebilirlik şeklinde duyumsandığında olumlu kendilik (benlik) hissini oluşmaktadır. Bu his bilgisayarın ana kartında bulunun güdülenme sistemlerini aktive ederek kendi varoluşsal hedeflerine ilerleme konusunda içsel ve motivasyonel bir güç oluşturabilmektedir. Bu motivasyonel güçle içindeki yapı inşa malzemelerini geliştirmeye devam ederek kendini gerçekleştirebilmektedir (Özakkaş 2016).

Kendilik hissi, gelişimsel süreçlerin her döneminde bu sorulara doğru cevap vereceğine inandığı referans kişiler seçmektedir. Bu kişilerle kurduğu ilişkilere birincil yakın ilişkiler denilmektedir. Gelişimsel süreçlerin ilk dönemlerinde bu kişiler; Anne - baba, ikame anne babalar (bakıcı, anneanne, babaanne vb.) şeklinde sonraları, dost- eş sevgili - öğretmen, vb. şeklindedir. Bu kişilerle kurduğu ilişki nedeniyle benliğin ilişkisel ve öznel yanı gelişimini devam ettirerek Öz kabul, Öz şevkat, öz saygı, özgüven, öz liderlik gibi duyumsamalar geliştirebilmektedir (Schwartz,1995). Bu duyumsamalar kişiler arası ilişkisel benlik aracılığı ile öz benliğini beslemeye devam etmesine neden olmaktadır.

Bu kişilerden işgal, ihmal, istismar ve yetersizlik ile cevap bulduğunda ve bu şekilde içinde yaşadığı çevreden tehlike mesajları aldığında savunma sistemleri devreye girerek yeni bir yaşam örüntüsü oluşturabilmektedir. Bu yaşam sistemi kendiliği, gelişimsel ve gerçek olmaktan uzaklaştırarak savunmacı kendilik konumuna getirebilmektedir (Rupper,2011). İçteki komutan savunmadaki kendiliği aktive ederek sürekli komutlar vermektedir.

İyi değilim, güvende değilim değerli değilim öyleyse; mükemmel olmalısın

İyi değilim, güvende değilim değerli değilim öyleyse; güçlü olmalısın.

İyi değilim, güvende değilim değerli değilim öyleyse; çevrendekileri memnun etmelisin.

İyi değilim, güvende değilim değerli değilim öyleyse; herkesi ve her şeyi kontrol etmelisin.

İyi değilim, güvende değilim değerli değilim öyleyse; acele yapmalısın ( Schwatz,1995).

Eğer bütün bunları da yapamayacak güçte değil isen tehlikenin olduğu her yerden kaçmalı ve rahat edeceğin eylemlerle kendini meşgul etmelisin, kopuk ama korungan yaşamalı ve rahat etmelisin (Young,2003).

Bu şekilde kendilik hissini duymazdan gelmelisin. Bu görmezden gelmeler için hislerini bastırmalı veya yansıtmalı veya bölünerek uzaklaşmalısın. Bu yapı savunmada kendiliği aktive etmektedir. Savunmada olmak artık bütün varoluşsal enerjisinin büyük çoğunluğunu savunmaya yatırarak spontan doğal yaşamdan uzaklaşmaya neden olabilmektedir.

Kendilik hissi bu sensörleri yakın ilişki kurduğu herkese yönelterek güvenilir, sevilebilir ve iyi olduğuna inanma arzusu ile sürekli sinyaller göndermeye ve kabul içeren bir yakınlık arama peşine düşmektedir (Schore,2011).

Çift ilişkileri yolu ile yitirilen güvenlik dolu ve besleyici bağın yeniden onarılması ve besleyiciliğine devam edebilmesi evlilik mutluluğunun ana kazanımlarından birini oluşturmaktadır (Johnson,2013). Çekirdek -Oluş Çift danışmanlığı bu ana amaca hizmet etmeyi hedeflemektedir. Çiftler arasında ulaşılabilirliği, cevap vericiliği ve duyumsamaları sağlayarak kimlik ve bağlılık sorularına doğru cevaplar vermelerine motive etmektedir. Bu nedenle birbirlerini çift olarak ulaşılabilir, cevap verici ve duyumsayıcı bir iletişim kurarak güvenli bağı yeniden yapılandırmayı amaçlayan yöntem ve teknikleri kullanmaktadır. Bu yöntemleri birçok kuramın entegrasyonundan elde etmektedir.

Her birimiz bir ilişkinin içine doğarız; ilişkilerden yara alır. İlişkiler sayesinde iyileşiriz. Evlilik ilişkisinin verdiği yakınlık ve güven hissi; bireysel ve varoluşsal ve ilişkisel anlamda destekleyici bir güç oluşturabilmektedir. Bu ruhsal bütünlük hissi yaralı partnerlere çok fayda sağlamaktadır (Hendrix,1995).

"Herkes yanlış kişi ile evlidir.

Amacım herkes eş seçerken kötü bir tercihte bulunduğunu söylemek değildir.

Demek istediğim şu; herkes eşinden onun veremeyeceği bir şeyi beklemektedir.

O hep istediği anne babayı...

Bu yüzden sonuçta her zaman beraber olduğumuz kişiye kırgınızdır.

Onu, istediğimizi verebilecek bir başkası ile kıyaslarız.

Bu bir fantezidir.

Bu fantezi, yaşamımızın ilk gününden itibaren var olan duyulmak, görülmek, hissedilmek ve anlaşılmak ihtiyaçlarımız ile iç içe geçmiştir.

Eşimize bütün bunları nasıl yapabileceği konusunda yardım edebiliriz.

“Ama hiçbir eş bir fantezi ile yarışamaz ..." bu gerçekle de yüzleşmemiz gerekmektedir (Hendrix,1995).

Yöntem

Çift ilişkilerinde güvenli bağın yeniden yapılandırılması amacı ile; Duygu Odaklı Çift Terapisi, İçsel Aile Sistemleri Terapisi, Nesne İlişkileri, Klasik Dürtü Kuramı, Ego Durumları, Kendilik Kuramları, Bilişsel Kuramlar, Şema Terapi, İmago Çift Terapisi, Virjinia Satir Çift Terapisi, Gotman Çift Terapisi, Transaksiyonel Analiz, İçsel Aile sistemleri Terapisi vb. kuram ve yöntemler entegratif bir şekilde kullanılmaktadır.

Çift ilişkilerinde yitirilen güven bağı çocukluk süreçlerini ve ilişkisel süreçlerini içine almaktadır. Onarımı sırasında da ilişkisel ve bireysel olmak üzere bütüncül bir yaklaşımdan faydalanılmaktadır.

Süreç 4 bölüm 24 oturum şeklinde ilerlemektedir

Bu oturumlar:

1. Evlilik analizi (4 oturum)

2. Psiko eğitim(4 oturum)

3. Bireysel kazanımlar( 6+6 oturum)

4.İlişkisel kazanımlar (4 oturum) hedeflenmektedir.

• Bu oturumlardan ilk bölümü evliliğin analiz edilmesi süreçlerini kapsamaktadır.Evlilik analizi iki çift iki bireysel görüşmelerden oluşmaktadır. Bu oturumlarda aile, ilişkisel ve bireysel bakış tarzı ile analiz edilmektedir. Analiz sırasında Evlilik değerlendirme ölçeği, bireysel değerlendirme ölçeği, bireysel veya çift görüşmeleri neticesinde yapılmaktadır.
• Bu oturumların ikinci bölümü çift oturumu şeklinde gerçekleştirilir. Oturumlarda sıcak psiko eğitimler verilmektedir. Bu oturumlarda çiftlerin aralarındaki negatif döngüler hakkında farkındalık geliştirmeleri istenmektedir Bu döngülerle nasıl başa çıkacakları konusunda etkileşimsel ve deneyimsel bir eğitim almaktadırlar. İlişkilerindeki yok edici döngüler yerine besleyici ve geliştirici döngülerle sürdürmeleri konusunda destek görmektedirler. " (Johnson,2015).
• Bu oturumların üçüncü bölümü 6+6 şeklinde bireysel görüşmelerle gerçekleştirilmektedir. Bu görüşmeler çiftlerle ayrı ayrı gerçekleştirilmektedir. Bu şekilde kişinin ilişki içerisindeki konumu ve benliğine odaklanılmaktadır. Bireysel kazanımlar (benlik türleri, aile örüntüleri, nesne ilişkileri vb.) üzerinde durularak çiftlerin içsel aile sistemlerinin tespiti yapılmaktadır (Schwardtz,1995). Odaklanma deneyimsel farkındalık çalışmaları yapılarak, içteki aile sistemleri fark edilerek kutuplaşmalar ve aşırı yüklenmeler üzerinde çalışılarak bireylerin "değerli, yeterli ve güvenli bir öze ulaşmaları konusunda danışmanlık yapılmaktadır. Bu şekilde kişisel gelişim süreçlerinin desteklenmesi hedeflenmektedir (Schwatz,1995).
• Bu oturumların dördüncü bölümü çift atölyesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. çiftlerle "anahtar duygular, kırılma ve onarılma, yeni birliktelik yaratma ve aralarındaki "hayat arkadaşlığını cesaretlendirici uygulamalar yapılmaktadır.

24 oturumun bitirilmesi ile çiftlerle yeni birlikteliği duyumsamak üzere bir ay görüşülmemektedir. Bir ayın sonucunda değerlendirme görüşmesi ile çiftin dönüşümsel yolculuğuna ayda bir veya kilit durumlarda olmak üzere planlanması şeklinde sonuçlandırılmaktadır. Çiftlerle ortak mütabakata varılarak danışma ilişkisinin türüne karar verilmektedir.

Bulgular

Çalışmanın yürütüldüğü çiftlerle görüşmeler yapılarak çiftlerin kendilerini ve ilişkilerini değerlendirilmeleri istenmektedir. Ailelerin gözlenmesi ve görüşülmesi neticesinde oluşturulan ön bulguların çiftlerin yitirdikleri güven bağını besleyerek karşılıklı uyum ve doygunluk hissettiklerine dair veriler mevcut olup araştırma boylamsal olması nedeniyle hâlihazırda devam etmektedir.

Tartışma

"Çift bağlanmasının niteliği kadın ve erkeğin ilişkiye getirdiği kendi anne ve babalarına bağlanmalarının niteliğine bağımlıdır. Genel olarak anneyle bağlanma yeterince iyi ise çiftin bağlanma sürecinin büyüme ve gelişme şansı yüksek olur. Eğer kadın veya erkek kendi örselenmiş anne bağlanmasını eşi ile ikame ediyor ise o bağlanmanın tüm engellenmişlik, kaygı, kuşku, öfke gibi tüm duyguları bu ikame ilişkide ve peşi sıra çocuklarla eyleme dökecektir. Anneyle iyi bağlanmış kişiler eşlerine sembiyotik olarak tiryaki gibi yapışmaz. En küçük problemle öfke ve kızgınlıkla kör bir eyleme dökme veya duygusal geri çekilme içine düşmezler (Ruppert,2014).

Benzer şekilde daha az güçlü ve belirgin de olsa babayla veya kardeşle bağlanma da çift ilişkilerinde dışa vurulabilir.

İlk bağlanma deneyimleri sonraki ilişkilerin temelini oluşturdukları için çocukluktaki iyi bağlanmalar mevcut iyi ilişkileri mümkün kılar. Bir kız kadın olmayı annesinden öğrenir. Bir oğlan da erkek olmayı babasından öğrenir. Bu durum iyi deneyimler üzerine kurulur. Aksi takdirde olumsuz deneyimlerle temeller eksik kalır. Eğer bir kız babasının kızı ile annesinin oğlu olarak çift olarak birlikte olur ise ilişkinin başlangıcı heyecan verici ve ilginç olsa da zamanla pek çok güçlük ve çatışma olacaktır.

Freud'un belirtiği gibi "Her dileğin altında onun gerçekleşmesi korkusu yatar. "Eşiniz size davranılmasını çok istediğiniz şekilde davranmaya başladığında haz ile korkudan oluşan tuhaf bir duygu kombinasyonu yaşarsınız. Eşinizin yaptığı bu değişim hoşunuza gitmekle birlikte bir yanınızla bunu haketmediğinizi düşünürsünüz. Bu nedenle eşinizin davranş değişimine bilerek kavga çıkarmak, onun davranışı altında şüphelenecek bir şey ararsınız. "İyileşip tamamlanmaya dair olan dürtümüz" ortaya çıkana kadar bu direnç ısrarlılığını sürdürmektedir. Ancak "Güç savaşını aşarak dönüşüm aşamasına geçebilirsiniz." Böylece eşiniz ve siz temel bütünlüğünüzün gerçekliğini yaşarsın (Hendrix,1995).

Kadın ve erkekler arasındaki farklar, birliktelik yaşamalarına katkı sunabilir. Bazen de devasa problemlere dönüşebilir. Önceleri cinsel olarak birbirlerini cezbetseler de sonrasında ilişkilerinin devam etmesi duygusal olarak birlikte büyümeye hazır olmakla ilgilidir.

Bir ilişkinin yürümesi için çiftin farklılıklarını özelliklede erkek ve kadına özgü algı düşünme ve eyleme geçme biçimleri arasındaki farklılıkları kabul etme ye hazır olma derecesinin yüksek olması gerekir. Bir kadın ve erkek için cinsel ve kişisel farklılıklarını kabul etmek kolay değildir. Çoğu zaman her ikisi de kendisini karşı tarafın kurbanı olarak görür fail olarak kendi rollerini gözden kaçırırlar (Cozzolino,2016).

Bundan dolayı dengeli ve sevgi dolu bir ilişkiye ulaşmak için uyum sağlama ve uzlaşma yönünde sürekli bir isteklilik olması gerekmektedir (Ruppert,2014).

Evlilik birlikteliği romantik bir hevesin, şansın, kaderin ellerine kalmış bir şey olarak değil amaçlı yapılan bir şey olarak değerlendirilmelidir(Hendrix,1995).

Sonuç ve Öneriler

Yakın ilişki kavramında öğreneceğiniz en önemli şey şudur; Sevgi /aşk sizin içinize düştüğünüz ya da dışında kaldığınız değil, yaptığınız bir şeydir. Sevgi keman çalmak ya da teniz oynamak gibi pratik edilebilir. Yakın ilişkide canımız yandığında, reddedildiğimizde ya da karşı koyduğumuzda bile sevginin içinde kalmayı öğreniriz. İşte bu nedenle sevgi deneyimlenecek bir harekettir (Deida,2016).

Bilinç dışı evlilikte iyi bir evlilik yapmanın yolunun doğru eşi seçmekten geçtiğine inanırsınız. Bilinçli evlilikte ise doğru insan olmak zorunda olduğunuzu kavrarsınız. Aşk ilişkilerine dair daha gerçekçi bir bakış açısı kazandığınızda iyi bir evliliğin sorumluluk, disiplin, değişme ve gelişme azmi ile oluşturulabileceğinden emin olursunuz. Evlilik sıkı bir çalışma gerektirir (Hendrix,1995).

Çiftlerle yapılan uygulamalar neticesinde yitirilen güven bağının yeniden onarılması konusunda hassasiyetler geliştirildiğinde çiftlerin içlerinde yeniden "iradi bir sevginin" yeşermeye başladığı gözlemlenmiştir. Bu sevgi bilinçli bir sevgidir. Bilinç dışı sevgiden daha güçlü, daha kararlı ve daha iyileştirici etkisinin olduğu ve daha "kabul" ekseninde yer aldığı görülmüştür.

Kaynakça

Bowlby, J. (2013). Bağlanma. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.

Cozzolino, L. (2016). Terapi Neden İşe Yarar. İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Cozzolino, L. (2017). Psikoterapinin Nörobilimi Sosyal Beyni İyileştirmek. Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Daida,D. (2016). Yakın İlişki (Yeniden Kadın veya Erkek Olabilmek)İstanbul: Aya Yayıncılık

Eagleman, D. (2015). Beyin: Senin Hikayen. İstanbul: Domingo Yayınevi.

Greenberg,L.S.; Johnson,S.M. Duygu Odaklı Çift Terapisi Ankara: CK Yayıncılık

Gottman,J. ; Silver, N. (1999) Evliliği Sürdürmenin Yedi İlkesi İstanbul : Varlık Yayınları

Hendrix,H. (1995). Hakettiğiniz Aşkı Yaşayın. İstanbul: Sistem Yayıncılık

Johnson,S.(2015).Aşkın Aklı .Ankara: CK: Yayıncılık

Johnson,S.(2013).Bana Sıkıca Sarıl .Ankara: CK: Yayıncılık

Masterson, J. F. (2009). Gerçek kendilik. İstanbul: Litera Yayıncılık.

Masterson, J. F. (2005). Bağlanma Kuarmı ve Nörobiyolojik Kendilik Gelişimi Açısından Kişilik Bozuklukları. İstanbul: Litera Yayıncılık.

Özakkaş, T. (2015). Bütüncül psikoterapi. İstanbul: Litera Yayıncılık.

Özakkaş, T. (2016). A unifying model of relative psychotherapy. Journal of Unified Psychotherapy and Clinical Science, 4(1), 65-84.

Özakkaş, T.Aile Danışmanlığında Uygulamalı bütüncül Psikoterapi İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları

Rupper.F,(2014),Splits in the Soul (Ruhtaki Bölünmeler). İstanbul: Kaknüs Yayınları

Rupper.F,(2008),Travma, Bağlanma ve Aile Konstelasyonları İstanbul: Kaknüs Yayınları

Satir,V.(1988). İnsan Yaratmak. İstanbul: Beyaz Yayınları

Stern, N. S. (2017). Bebeğin kişilerarası dünyası. Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Schore, A. N. (2014). Psikoterapi sanatının bilimi. Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Schore, A. (2011). Gelişimsel nörobiyoloji ve bağlanma kuramı. İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Schwatz,R.C.(1995). İçsel Aile Sistemleri Terapisi. İstanbul: Pinhan Yayıncılık

Tekneci,M.; Bragg, P. (2014).Derine Dalmak. İstanbul: Birey Aile Çocuk Terapileri Enstitüsü Eğitim Yayınları

Wachtel, P. L. (2013). Bütüncül İlişkisel Psikoterapi 16-17 Haziran 2012 atölye çalışması. İstanbul: Kocaeli: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları.

Volkan, D. V. (2015). 6 Adımda Borderline Kişilik Organizasyonunun Tedavisi. Ankara:

Pusula Yayınevi.

Young,J. E. (2003).Şema Terapi. İstanbul: Litera Yayıncılık.